شیراز در منابع تاریخی با اسامی مختلفی مانند «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» ثبت و ضبط شده است. محل و موقعیت این شهر، ابتدا در «قلعهٔ ابونصر» بوده است. حاکمان بنیامیه اصطخر را نابود کردند. اصطخر، پایتخت قدیمیِ فارس بود. سپس شیراز را رونق بخشیدند. این شهر در دوران صفاریان، بوییان و زندیان، پایتخت ایران بوده است.
امروزه شیراز یکی از مهم ترین و اصلی ترین شهرهای ایران است که هم به لحاظ تاریخی و هم از جهت مذهبی، جایگاه ویژه ای در میان مناطق ایران دارد.
شیراز، جاذبه های مذهبی، تاریخی، فرهنگی و طبیعی فراوانی دارد. به همین سبب همواره گردشگران آن را یکی از مقاصد خود برای گردشگری می دانند و برای دیدن آن برنامه ریزی می کنند.
درباره شیراز، مطالب ناب و جالبی وجود دارد که بیشتر ایرانیان از آنها آگاهی ندارند؛ برای مثال خوب است بدانید که جمعیت شیراز از پنج قوم فارس، ترک، لر، عرب و کولی تشکیل شده است. هر کدام از این اقوام، موسیقی و فرهنگ خاصی دارند؛ اما در کنار هم، شیراز را رونق بخشیده اند.
شیرازی ها ترانه ها و آهنگ های محلی خاص و زیبایی دارند که ثبت و ضبط شده است . شنیدن این نواهای محلی به همه شما خوانندگان محترم، توصیه می شود. این ترانه های شاد و ماندگار، به دلیل در برداشتن کلمات ساده و برای حفظ لحن ها و کلمات بومی، همواره مورد حمایت مردمان شیراز است.
شیرازی ها بیشتر اهل صلح و شادی اند. این روحیه در موسیقی و ادبیات آنها هم وجود دارد. شعرهای ایشان بیشتر عاشقانه و غنایی است و موسیقی های شاد این منطقه بسیار بیشتر از موسیقی های حماسی یا غم انگیز است.
شیراز را می توان یکی از محورها و کانونهای شکل گیری موسیقی دستگاهی نامید. همچنین این منطقه، برای حفظ و پایداری موسیقی دستگاهی، تلاش فراوانی کرده است.
برای اجاره سوئیت در شیراز کلیک کنید.
صمد بردیده معروف به صمد عقاب یکی از هنرمندان مشهور و ماندگار در موسیقی شیرازی است. او بیش از ۲۰ آلبوم را در کارنامه هنری خویش به جامعه عرضه کرده است.
خوانندگانی مانند اکبر زیگلری، گلنار دهقان، غضنفر راستی و… نقش مهمی برای ترویج موسیقی محلی فارس ایفا کرده اند. هنرمندان شیرازی دیگری که می خواهم شما را با آنها آشنا کنم عبارت اند از: زنده یاد ناصر صدر، رحیم فتحعلی زاده، ایرج سلطانی و حسین افشار.
استاد حسن صفری یکی از موسیقی دانان مشهور در فارس است. وی سرمایه عمرش را برای بالا نگه داشتن پرچم هنر موسیقی بومی محلی (فولکلور) شیراز صرف کرده است.
وی کوشیده است، نواها و نغمه های خاص شیراز را ماندگار کند. وی به پدر موسیقی شیرازی شهرت دارد.
شیرازی ها مردمانی صلح طلب و عاشق پیشه اند. سعدی و حافظ دو نماد برجسته این شهر محسوب می شوند که در سراسر ایران، مشهورند و مایه افتخار شیراز و ایران به حساب می آیند. جایگاه حافظ چه از لحاظ مذهبی و چه از لحاظ فرهنگی، چنان والاست که معمولاً دیوان غزلیاتش در کنار قرآن و مفاتیح در خانه های ایرانیان، موجود است. تفأل به حافظ از شهر عشق و هنر به سراسر ایران، منتقل شده است. همچنین دیوان حافظ و سعدی، از جمله پرفروش ترین کتاب های ایران است.
استقبال از نوروز: مردم شیراز هم مثل همه مردم ایران، پیش از نوروز، خانه تکانی می کنند. اما سنت های خاصی مثل پختن نان شیرین هم دارند که حتماً برای عید نوروز و رسیدن بهار، انجام می شود.
درست کردن سبزه گندم، عدس و تره تیزک، ده پانزده روز قبل از عید انجام می شود که نشان از سرسبزی زندگی و رویش دوباره است.
مهمان نوازی:: شیرازی ها هم مثل بیشتر مردم ایران بسیار مهمان نوازند و او را دوست خدا می دانند.
مراسم خواستگاری:: چند نفر از نزدیکان داماد به خانه دختر می روند و در باره ازدواج صحبت می کنند. اگر خانواده دختر موافق باشند ، چای و شربت برای مهمانان می آورند ؛ اما اگر مخالف باشند فقط چای می آورند.
دست بوسون:: رسم است که داماد پس از عقد با چند نفر از بزرگان به خانه عروس برود و دست مادرخانمش را ببوسد. سپس مادر زن به او هدیه ای می دهد.
رخت برون: یکی از مراسم ها در شیراز، رخت برون است. این مراسم پیش از عروسی اجرا می شود. دوستان عروس و داماد جمع می شوند. دوستان و خانواده داماد، پارچه و خیاط می آورند تا برای عروس خانم لباس بدوزد. مادر داماد برای ابراز شادی، هدیه ای به عروس خانم می دهد.
مراسم شب یلدا: خانواده های شیرازی در این شب از دوستان و آشنایان دعوت می کنند، دور هم اوقات خوشی را می گذرانند، فال حافظ می گیرند و خاطره بازی می کنند .
همچنین سفره مهمانی خاصی در شب یلدا پهن می کنند. آنچه آنها در این سفره، می گذارند عبارت اند از: عکس حضرت علی علیه السلام، آینه، چند شمع، دو لاله، اسفند، تنقلاتی مانند نخودچی، کشمش، حلوای ارده، آجیل مشکل گشا، رنگینک، ارده شیره، هندوانه ،انار، خرما و انجیر.
کدبانوهای شیرازی در شب یلدا برای مهمان هایشان، «هویج پلو» به همراه کشمش، مغز گردو و رب می پزند.
مراسم عروسی درخت نارنج: یکی از رسوم شیرازی ها این است که اگر درخت نارنج در خانه دارند که کم میوه می دهد یا اصلا میوه نمی دهد، برایش جشن عروسی بگیرند. برنامه به این صورت است که خانم صاحب خانه، خانم های همسایه را برای شرکت در جشن عروسی درخت نارنج دعوت می کند.
سپس زن صاحب خانه، یک اره می آورد و به درخت نزدیک می شود تا شاخه آن را ببرد. یکی از ن می آید و به زن صاحب خانه می گوید: من ضامن این درخت نارنج می شوم که از این به بعد بهتر و بیشتر میوه بدهد. سپس همسایه ها تور نازکی را روی در خت می کشند و رویش شکر پنیر می پاشند و کِل می کشند، آوازهایی می خوانند و شادی می کنند. بعدش آنها منتظر می مانند تا سال آینده، میوه این درخت بهتر و بیشتر شود .
مراسم عزاداری محرم: مقصد اصلی عزاداران شیرازی، حرم مطهر شاه چراغ است. برنامه اهالی شیراز برای عزاداری به این صورت است که هر روز دهه اول محرم، چاووش خوانی میکنند و با حسین علیه السلام و یارانش همراهی می کنند تا این که به ایام نهم و دهم ماه محرم می رسند. در تاسوعا و عاشورا، سوگواری به اوج خودش می رسد.
هیئت ها طبقاتی را حمل می کنند که رویشان چراغ و آیینه گذاشته شده است. مردم در روز تاسوعا به چاووش خوانی، پرده خوانی، ی، اجرای تعزیه، حمل کوزه آب به وسیله کودکان می پردازند.
گِل مالیدن به تمام یا قسمتی از بدن، تراشیدن موهای سر و … نیز از جمله سنت های خاص شیرازی ها در این ایام بوده است .
سینهزنی قطاری: این نوع سینه زدن، ویژه شیراز است و به طریقه خاصی برگزار می شود. به این صورت است که تعدادی از افراد، همراه با بالا و پایین رفتن بالاتنه، سینه می زنند و شعرهای خیلی قدیمی را تکرار می کنند. ناگهان وقتی میاندار اشاره می کند، همگی آرام می شوند، کمی به سمت جلو راه می پیمایند و دوباره دور هم حلقه می زنند و آن شیوه را از سر می گیرند.
اگر می خواهید این نوع سینه زدن را ملاحظه کنید، حتما به هیئت های باسابقه در شیراز، سر بزنید. این برنامه عزاداری به نام شیرازی ها به ثبت رسیده است.
اگر می خواهید به شیراز سفر کنید، اردیبهشت را از دست ندهید. بهترین فصل برای گردش در شیراز، اردیبهشت است که درختان بهارنارنج به گل می نشیند و عطرش در کوچه های شیراز می پیچد.
وقتی نام شهر شیراز را می شنویم اولین چیزی که ناخودآگاه به ذهن همه مان خطور می کند این شهر معروف است «خوشا شیراز و وشف بی مثالش، خداوندا نگهدار از زوالش» و همین یک بیت شعر به خوبی در وصف این شهر زیبا، حق را تمام می کند.
شیراز یکی از زیباترین شهر های کشور است و همیشه در بین مقاصد سفری مردم کشور قرار دارد. البته کسانی که به شیراز سفر می کنند تنها مردم کشور خودمان نیستند و بسیاری از مسافران شهر شیراز را توریست های خارجی نیز تشکیل می دهند. شیراز یکی از شهر های ادیب پرور کشور است و برجسته ترین شاعران و هنرمندان ایران ما، از اهالی شهر شعر و هنر شیراز هستند. در این مقاله قصد داریم تا در یک بررسی کامل، نگاه به موسیقی شیراز داشته باشیم.
حتما نیاز نیست به شیراز سفر کنید که بتوانید با بافت فرهنگی و سنتی مردمان خونگرم و مهمان نواز این شهر آشنا شوید. مردم شیراز به قدری اصیل و با فرهنگ هستند که آوازه و شهرت بسیاری در تمام کشور دارند. صحبت کردن در مورد موسیقی شهر زیبای شیراز هم بدون در نظر گرفتن بافت فرهنگی اش اصلا ممکن نیست.
شهر شیراز از گذشته تابحال، به طور کلی میهمان ۵ قوم مختلف از اوقام اصیل ایرانی بوده است که همچنان در گوشه و کنار شهر مشغول به گذران زندگی هستند. اقوام فارس، لر، ترک، عرب و کولی نشین که همگی باهم تشکیل دهنده بدنه فرهنگی شهر شیراز اند.
اما در بحث هنر و فرهنگ و به خصوص موسیقی اصیل شیرازی، این شهر تمام شهرت خود را مدیون اقوام فارس ها، ترک های قشقایی و لر های کهکیلویه و بویراحمد است، پس بیاید نگاهی دقیق به سبک موسیقی شیراز داشته باشیم. برای اطلاع بیشتر از فرهنگ و آداب و رسوم مردم شیراز به مقاله زیر مراجعه کنید.
موسیقی، فرهنگ و آداب و رسوم بومی مردم شیراز
اگر تنها کمی دقت کنیدف متوجه خواهید شد که چیزی به نام موسیقی تهرانی یا کرجی و یا همدانی نداریم، اما با اطمینان می توانیم در مودر سبک موسیقی شیرازی صحبت کنیم. البته این جمله در بحث برتری و یا نقش دیگر شهرهای گفته نشده است و تنها تاکیدی بر شفافیت موضوع است.
تقریبا تمام اقوام کشور دارای آلات موسیقی و سبک های خاص خود هستند، اما در شیراز علاوه بر آلات موسیقی بومی، شاهد سبک موسیقی بومی و خاصی نیز هستیم. یکی از شاخص ترین افرادی که همیشه نامش در تاریخ موسیقی شیراز به چشم می خورد، فردی به نام محمد رضا درویشی است. وی اصالتا اهل شهر گراش در استان فارس، از توابع شهرستان لار است و در همکاری با فردی به نام زنده یاد عطا جنگولک به گردآوری، آوانگاری و انتشار ۲۰ ترانه محلی استان فارس و شهر شیراز پرداخت.
البته تمام ترانه هایی که در این مجموعه جمع آوری شد مختص به شیراز نیستند و ردپای ترانه های جهرمی، بیدکانی، حاجیانی و مرودشتی هم به چشم می خورد. یکی دیگر از افرادی که در این حوزه تلاش چشمگیری داشت، فردی به نام حسن صفری است. وی تار نواز و بومی شیراز است و تعداد دقیق آهنگ های بومی شیراز را تا ۳۰ عدد عنوان کرده است.
موسیقی یکی از سبک های هنری است که به خوبی نشان دهنده نوع تفکر ورفتار مردمان هر منطقه است. در بین موسیقی مردم شیراز نیز یکی از نکاتی که به خوبی به چشم می خورد، نوع دوستی و مهربانی است. مردم شیراز به خوش گذرانی و شادی شهرت دارند و همه در کشور مردم این سرزمین را به چنین اخلاقی می شناسند. در ترانه های شیرازی هم به راحتی می توانید رفتار های نوع دوستانه را ردیابی کرده و حتی نیم نگاهی هم به دوره نظامی گری در شیراز داشته باشید.
در آهنگ های شیرازی چیزی به نام سبک حماسی و حماسی گری نداریم و این یکی از نقاط تفاوت با دیگر موسیقی های بومی کشور است. همچنین مردم شیراز خیلی اهل عزا و ماتم هم نیستند و بیشتر آهنگ هایشان سبکی شاد و دلنشین دارد. حتی در بین ترانه های عاشقانه، که همیشه در تمام فرهنگ ها مضمونی اندوهگین دارند، ردپایی از ماتم و غم در شعرهای عاشقانه شیراز وجود ندارد.
از جمله افراد مشهور وصاحب نام در موسیقی شیراز باید به زنده یاد صمد بردیده معروف به صمد عقاب اشاره کنیم. صمد عقاب در طول زندگی خود ۲۰ آلبوم مختلف را به جا گذاشت که در کنار افرادی مانند غضنفر راستی، اکبر زیگلری، گلنار دقهان و شکر شیرازی، موسیقی شیراز را به جایگاهی والا رساندند.
البته شخصیت های به نام و معروف در موسیقی شیراز تنها به همین افراد خلاصه نمی شود و کسان بسیاری در زنده نگاه داشتن و گسترش سبک موسیقی در شیراز زحمت کشیده اند.
اما چه آلات موسیقی در شهر شیراز معروف و پر استفاده است؟ عمده ترین آلات موسیقی که در شیراز و در بین هنرمندان این شهر رواج دارد به شرح زیر است:
موسیقی در شیراز یکی از جاذبه هایی است که حتی اگر اهل موسیقی هم نباشید، حتما شما را جلب خواهد کرد. بهترین و اصیل ترین نمونه از موسیقی شیرازی را هم باید به قوم ترک نشین قشقایی شیراز اختصاص بدهیم. از جمله های آهنگ های معروف قشقایی های شیراز که همگی مضمونی بر دلدادگی و محبت دارند می توانیم به «سحرآوازی»، «جنگ نامه»، «محمد طاهر بیک»، «معصوم»، «صمصام»، «کوراوغلو»، «محمود و صنم»، «محمود و نگار»، «باش خسرو»، «هلیله خسرو»، «بیستون»، «حیدری»، «گرایلی»، «باش گرایلی»، «باسما گرایلی» و «کرمی» اشاره کنیم که نمونه هایی زیبا از موسیقی اصیل شیراز اند.
موسیقی سنتی شیرازی یکی از جاذبه هایی است که در سفر خود حتما باید زمانی را برای دیدار و شنیدن آن اختصاص دهید. پیشنهاد می کنیم در سفر بعدی خود حتما به فرهنگسراهای شیراز که برای برگزای موسیقی های محلی استفاده می شود، سری بزنید.